احادیث :

  1 - امام علی " علیه السّلام " : " هرچه از چهار هزار [درهم] افزون شود ، زراندوخته به شمار آید ، خواه زکاتش داده شده و خواه داده نشده باشد ؛ و کم تر از آن در زمره هزینه محسوب گردد ".

          مجمع البیان : 5/40.  

 
   2- امام باقر " علیه السلام " : " درباره ی این سخن خدای : {" الّذین یکنزون الذهب والفضّه " آنان که زر و سیم بیندوزند...} - : جز این نیست که مراد از آن ، بیش تر از دو هزار درهم است ".

           مشکاهّ الأنوار : 476/1593 ، بحار الأنوار : 73/142/22.

   3-     امام باقر " علیه السلام " : " همانا ما دنیا را دوست می داریم ، اما دنیا به ما داده نمی شود ؛ و این برای ما خیر است . و هیچ بنده ای نیست که چیزی از دنیا به وی داده شود ، مگر از بهر? آخرتش کم نهاده شود . و از شیعیان ما نیست آن کس که صد هزار یا پنجاه هزار یا چهل هزار و یا – حتی توانم گفت : - سی هزار [درهم] داشته باشد . و هرگز کسی نتواند ده هزار درهم حلال آورد ".

          بحار الأنوار : 72/66/21.

4-     امام صادق " علیه السلام " : " مال را دوست می داریم ؛ اما جز خیر به ما داده نمی شود . و هیچ بنده ای نیست که چیزی از این دنیا به وی داده شود ، مگر آنکه از بهر? آخرتش کم نهاده شود . و از شیعیان ما نیست آن کس که صد هزار درهم داشته باشد ".

          مشکاهّ الأنوار : 475/1590.

   5-     امام صادق " علیه السلام " : " چهار هزار [درهم] ، مال محسوب گردد ؛ و دوازده هزار درهم ، زراندوخته به شمار آید . و بیست هزار [درهم] از راه حلال به دست نیاید . و صاحب سی هزار [درهم] نابود گردد . و از شیعیان ما نیست آن کس که صد هزار درهم داشته باشد ".

       تحف العقول : 377 ، بحار الأنوار : 72/67/24.   

   6-     امام صادق " علیه السلام " : " خدا به بنده ای که برایش خیر بخواهد ، سی هزار [درهم] ندهد . و انسان نتواند ده هزار درهم از راه حلال به کف آورد . و گاه خدا برای برخی از اقوام چنین کند . هرگاه کسی معاشش تأمین گردد و عمل شایسته نصیبش گردد ، خداوند برایش دنیا و آخرت را گرد آورده است ".

       بحار الأنوار : 72/66/23.

   7-     امام صادق " علیه السلام " : " از شیعیان ما نیست کسی که ده هزار درهم داشته باشد ، مگر آنکه از راست و چپ و پشت و پیش [به همگان] احسان کند ".

       مشکاهّ الأنوار : 476/1592.  

   8-     امام صادق " علیه السلام " : " خداوند هرگاه خیری برای مؤمنی خواهد ، بیش از چهل هزار [درهم] به وی ندهد ".

       مشکاهّ الأنوار : 476/1591.

نکات :

1-   در احادیث فوق ، حدّی که برای انباشت ثروت تعیین شده است بین (100000-2000) درهم است . شاید یکی از علل این تفاوت معیار ، اختلاف سطح زندگی مادی شیعیان در دوران های مختلف باشد . همانطور که وضع زندگی مادّی امام صادق علیه السلام با امام علی علیه السلام متفاوت بوده است .

2-   علت دیگر تفاوت معیار ، ممکن است بخاطر تفاوت ظرفیت مخاطب امام در آن مجلس باشد . البته این فرضها در صورتی مطرح می شود که صحت تمام احادیث فوق از جهت سندی ثابت شود .

    3- چنانچه از عبارت برخی از احادیث فوق روشن می شود احتمالا در برخی از آنها مراد از ثروت ، کلّ دارایی اعمّ از منقول و غیر منقول نیست . بلکه مراد آن مقداری است که به صورت پس انداز ذخیره شده و یا منظور سرمایه در گردش باشد نه مجموع املاک ( خانه و زمین زراعی ) که جزء ملزومات زندگی بوده است .  

4-   برای تقریب به ذهن مناسب است این ارقام را با مهرالسّنه مقایسه نماییم . و  همچنین به ریال و سکّه طلا تبدیل نماییم . به عنوان مثال مهرالسّنه 500 درهم است که تقریبا برابر با 14 سکه بهار آزادی است . و قیمت سکه تا شهریور 1391 تقریبا تا نزدیک 900000 تومان رسیده است یعنی ( 14 سکه = 12600000 تومان ) که  جهت سهولت محاسبه 12 میلیون تومان محاسبه می کنیم . در نتیجه تقریبا

         ( 500 درهم = 12 میلیون تومان  ) 

البته اگر مهر السّنه را با اجناسی دیگر که در آن روز رایج بوده اند همچون شتر و گوسفند بسنجیم شاید عدد بدست آمده کمی متفاوت باشد . ولی به هر حال طلا همیشه دارای ارزش و قابل تبادل بوده است .

5-     با توجه به مقدمه 3 ، این ارقام بدست می آید .

2000    درهم     =     60   میلیون تومان

4000    درهم     =    120   میلیون تومان

10000   درهم    =    300   میلیون تومان

12000  درهم    =    360   میلیون تومان

20000   درهم    =     600 میلیون تومان

30000   درهم    =    900  میلیون تومان

40000   درهم    =    1200 میلیون تومان

100000  درهم    =      3    میلیارد تومان

6-     ظاهراً در احادیث مذکور مراد از حدّی که برای ثروت قرار داده شده است . آنچه لازمه و مایحتاج اصلی زندگی است را شامل نمی شود . بلکه منظور از مال در بحث ما به اصطلاح پول راکد یا همان حساب پس انداز افراد می باشد . یعنی مسکن ، اتومبیل ، زمین زراعی مورد نیاز، وسایل منزل ، ... این موارد در احادیث ، زر اندوخته ( کنز ) به حساب نمی آید . ( در صورتیکه مطابق شأن افراد باشد و تجمّلات و اسراف در میان نباشد . )

     پس در حدیث امام صادق " علیه السلام " که می فرمایند : " از شیعیان ما نیست کسی که ده هزار درهم  داشته باشد ، مگر آنکه از راست و چپ و پشت و پیش [به همگان] احسان کند ". ظاهراً مراد از داشتن بیش از ده هزار درهم ، خانه و امثال آن نیست بلکه اضافه اموال به صورت پول ویا اشیاء دیگری که راکد و مازاد نیازهای ضروری است می باشد . مثل اتومبیل صد میلیونی ، ویلا ، پس اندازهای کلان ، ... و بنا بر تعبیر برخی احادیث پس انداز هزینه های یک سال برای انسان باعث آسوده خیالی وسبکباری می شود ( ر.ک : چقدر پس انداز کنیم . ) و بیش از آن زر اندوخته محسوب می شود . حال یک زمان 60 میلیون تومان چنین است و زمان دیگری 600 میلیون تومان و از آنجایی که منابع و ثروت زمین محدود است . بودن سرمایه زیاد در دست افرادی به معنای محروم کردن دیگران از همان سرمایه است . و آنچه که از زندگی بزرگان سراغ داریم خارج کردن اضافی سرمایه از تحت تملّک خود بوده است تا حدّی که فقط به نیازهای ضروری خود بپردازند و غیر از آن به خدمت خلق خدا مشغول شوند . این چیزی نیست مگر تحقّق عینی ایمان . و دارای مراتب زیادی است .

" المؤمن خفیف المؤنة و کثیر المعونة ". " مؤمن هزینه اش کم است و یاری نمودنش زیاد ".