بسم الله الرحمن الرحیم

ربا در آیین یهود

      با توجه به اینکه امروزه از تورات اصلی اثری وجود ندارد و تورات فعلی نوشته شده به دست علمای یهود است با وجود این وقتی به تورات فعلی می نگریم به روشنی پیداست که ربا در دین یهود همچون سایر شرایع آسمانی حرام بوده است . و ربا خواران علاوه بر وعده عذاب ، محکوم به مجازات های دنیوی ، همچون روزه گرفتن ، کفاره دادن و تازیانه خوردن می شدند . بعضی از این نصوص عبارتند از :

      " زمانی که مالی را به یهودی فقیر قرض دادی ، ررفتار تو با او مانند رفتار طلبکار ربا دهنده نباشد واز وی مطالبه ربا نکن ! " .

عهد قدیم ،سفر خروج ، باب 22،آیه 25 ،ص 119 .

      " اگر برادرت فقیر شد و دست نیاز به سوی تو دراز کرد او را یاری کن ، خواه غریب باشد یا هموطن تو او را کمک کن تا همراه تو زندگی کند واز او ربا نگیر واز خدای او بترس ! " .

عهد قدیم ،سفر لاویان ، باب 25،آیه های 35 -37 .

      همچنین در کتاب های "سلمونیک " و "شولحان عادوخ" که متون احکام دین یهودند ، بعد از ذکر انواع ربا آمده است :" شهادت ربا خوار مردود است و عمل او در حد شرک و یک کار پست حیوانی است ".

      همه این نصوص نشانه این است که ربا در شریعت یهود حرام بوده و بنی اسراییل مدت زیادی به این احکام عمل می کردند ، اما به تدریج در اثر حرص و مال دوستی به معاملات ربوی روی آوردند.

     متون تاریخی یهود نشان می دهد که آنان حتی به یکدیگر رحم نکردند وعلاوه بر گرفتن ربا از یهودیان ، بدهکاران را به اسارت می گرفتند و گاهی به عنوان برده به سایر ملت ها می فروختند.

     در قرن های بعد هم یهودیان دست از رباخواری بر نداشتند و روز به روز بر دامنه فعالیت های ربوی خود افزودند تا جایی که امروزه اغلب بازارها و موسسات پولی دنیا تحت تصرف آنان است .

ربا در مسیحیت

      تا عصر رنسانس علمای مسیحیت هم صدا با کتاب مقدس ، ربا را تحریم کردند و کوشیدند با بیان حکمت تحریم ربا ، مردم را از ارتکاب این گناه باز دارند .

      در قرن دوازدهم میلادی ، عده ای از حقوقدانان با استناد به "مجمع القوانین" ژوستی نیان به دفاع از تجویز بهره پرداختند ، ولی سومین شورای "لاتران" مجددا گرفتن بهره را ممنوع ساخت و حکم کرد کسانی که آشکارا رباخواری را پیشه خود ساخته اند ، حق شرکت در مراسم دینی را نخواهند داشت و هیچ کشیشی صدقات آن ها را قبول نخواهد کرد و اگر بدون توبه از دنیا بروند ، اجازه دفن در گورستان عیسویان برای آن ها صادر نخواهد شد .

      از قرن 12 تا 15 میلادی ، به علت گسترش ارتباط بین شرق و غرب ، تحولات بزرگی در تمام زمینه ها ، از جمله در فعالیت های اقتصادی پدید آمد و به تدریج زمینه ترویج ربا در میان عموم مردم فراهم شد . برای کشورهایی که درگیر جنگ یا مشکلات دیگری بودند ، قرض کردن بسیار آسان تر از اخذ مالیات بود . اصناف ، هم قرض می گرفتند وهم قرض می دادند و در هر صورت "بهره" رکن اصلی معامله بود .

      در مرحله نخست به حیله های ربا رو آوردند و سپس از محدوده ربا کاستند تا جایی که به تجویز نهایی ربا رسیدند . اگر تحولات اقتصادی قرن های 12 تا 15 میلادی ، باعث شد کلیسا از موضع نخست خود در ممنوعیت ربا عقب بنشیند و دامنه آن را محدود کند ، تحولات سیاسی و فرهنگی قرن های 15 تا 18 میلادی ، تجویز نهایی ربا را در جهان مسیحیت در پی داشت . از جمله این تحولات پیدایش مکتب "مرکانتلیسم" که پول را مهم ترین عامل ثروت ملت ها می شمرد و مردم را به کوشش برای جمع آوری طلا ونقره فرامی خواند .

      آنچه در مورد ربا ذکر شد برگرفته از کتاب : ( ربا ، پیشینه تاریخی ربا ،ربا در قرآن و سنت، انواع ربا و فرار از ربا ) (چاپ انتشرات دفتر تبلیغات اسلامی ) می باشد جهت مطالعه بیشتر می توانید به کتاب مذکور مراجعه نمایید .

بسم الله الرحمن الرحیم

     قصد  ( میانه روی )

       پیامبر اکرم « صلی الله علیه و آله وسلم » : بر شما باد میانه روی که هیچ گروه میانه رویی فقیر نشد .

      امام علی « علیه السلام » : میانه روی مال اندک را افزایش می دهد .

      امام صادق « علیه السلام » :من تضمین می کنم که هر کس میانه روی پیشه کند فقیر نشود.

      اسلام بر خلاف نظام سوسیا لیستی مالکیت خصوصی را تایید می کند و بر خلاف نظام سرمایه داری با مالکیت خصوصی لجام گسیخته موافق نیست . از طرفی بیکاری و تن پروری و محتاج کمک دیگران بودن به شدت در اسلام مذمت شده است . و صد البته به تولید ورشد دادن مال توصیه شده است و از راکد ماندن دارایی پرهیز داده شده .

      مطلق ثروت اصلا در اسلام مذمت نشده است و مطلق فقر نیز مدح نشده است ولی آنچه در ذهن مردم از ثروت وجود دارد . تجمل و مال اندوزی است که البته مذموم است . اسلام توصیه به تولید و افزایش ثروت دارد و از طرفی توصیه به میانه روی در مصرف می کند .

      ولی متاسفانه این دو مقوله در نظر متدینین خلط می شود . برخی تولید ثروت را به معنای تجملات بی حد وحصر گرفته اند . وبرخی قصد و میانه روی در مصرف را به معنای توقف در تولید و مذمت هر نوع ثروت زیاد می دانند . در حالیکه هنر مسلمانه زیستن این است که مال زیاد تولید کنی و جامعه را بهره مند نمایی ولی به تجملات و ولنگاری در خرج کردن روی نیاوری و سرمست ثروت نشوی .

بسم الله الرحمن الرحیم

     نام " اقتصادنا " برگرفته از نام کتاب شهید محمد باقر صدر در زمینه مکتب اقتصادی اسلام می با شد . ما نیز بر این نام تاکید داریم بخصوص ضمیر " نا " که معادل " ما " در فارسی می باشد . وما می خواهیم بگوییم آنچه در دنیا " اقتصاد " وجود دارد اختصاص به " ما " یعنی اختصاص به " اسلام " دارد و لفظ      " اقتصاد " به معنای واقعی کلمه تنها در اسلام یافت می شود و هر آنچه میانه روی در زندگی و معیشت است تنها در اسلام موجود است و در هر مکتبی اگر ذره ای از این میانه روی وجود دارد فقط رونوشتی از اسلام است .

      آنچه ما امروزه به عنوان اقتصاد مارکسیستی یا اقتصاد سرمایه داری نام نهاده ایم تنها از باب کمبود الفاظ و نداشتن معادل مناسب در زبان فارسی و عربی برای آن می باشد وگرنه در نظام مارکسیستی و سرمایه داری " اقتصاد " و میانه روی معنا ندارد . بلکه " economy " است واگر بخواهیم معادل مناسب فارسی برای " economy " بیابیم شاید بهتر باشد بگوییم " روش پولدار شدن " یا " روش کسب درآمد " البته به هر قیمتی به قیمت فقیر شدن جامعه به قیمت بی خانمان شدن دیگران به قیمت تلف شدن میلیونها انسان از گرسنگی فقط برای کسب منافع شخصی بدون رعایت عدالت و هیچ حد و مرزی .

       به عبارت دقیق تر نظام غرب معادلی برای " اقتصاد " ما ندارد و هر چه ما بر شرایط میانه روی اسلامی تاکید کنیم نه مارکسیسم و کمونیسم آن را می فهمند و نه سرمایه داری . وما    " اقتصاد " را برای آنها نمی توانیم ترجمه کنیم مگر آنکه تمام گزینه های اقتصاد را ابتدا خود به دقت از اسلام بدست آوریم وسپس برای آنها نیز توضیح دهیم . یعنی آنها نیز از لحاظ معیشت و کسب درآمد مسلمان شوند . که این عمل بسیار دشوار و ما هنوز در ابتدای راه .